تکلیف شرعی «سود سپرده»
## سود بانکی در چارچوب اسلام: آیا ربا وجود دارد؟
در نظام مالی اسلامی، یکی از مهم ترین چالش ها، چگونگی پرداخت سود به سپرده گذاران بانک هاست. به نظر فقها، سود باید مطابق با اصول اسلامی و بدون ربا باشد. برای حل این مساله، قراردادهای مختلفی در بانکداری اسلامی تعریف شده که بانک و سپرده گذار را به عنوان شریک در سرمایه گذاری تلقی می کند. به این ترتیب، بانک از طرف سپرده گذار، سرمایه را در فعالیت های اقتصادی به کار می گیرد.
اما شرط اصلی برای مشروعیت سود پرداختی این است که از منابع حلال و مشروع بدست آمده باشد و در فعالیت های اقتصادی مبتنی بر ربا دخالتی نداشته باشد.
آیت الله غلامرضا مصباحی مقدم، رئیس شورای فقهی بانک مرکزی، در این باره می گوید: دریافت سود از بانک ها، از نظر شرعی مشکلی ندارد زیرا بسیاری از عملیات بانکی بدون شبهه انجام می شود. سپرده گذاران می توانند احتمال دهند که سود حاصل از منابع مشروع به دست آمده است.
با این حال، ایشان با اشاره به انتقادات در مورد دریافت سود مرکب در برخی بانک ها، تاکید می کند: بانک ها در صورت تعویق تسهیلات باید از روش های امهال استفاده کنند و از دریافت ربح مرکب پرهیز کنند. چرا که دریافت ربح مرکب، هم حرام شرعی است و هم طبق مصوبه مجلس غیرقانونی است. در صورت مشاهده این امر، مردم می توانند موضوع را به نمایندگان شورای فقهی بانک ها اطلاع دهند.
مصباحی مقدم همچنین بر لزوم بازنگری در شیوه حسابرسی بانک ها منطبق بر بانکداری اسلامی تاکید کرده و این اقدام را یکی از برنامه های شورای فقهی عنوان می کند. به گفته ایشان، نحوه تقسیم سود تسهیلات از بانک به بنگاه ها به نحوه حسابداری و حسابرسی بانک ها باز می گردد و در این راستا باید روش های محاسباتی از نظر فقهی تعیین شده و نرخ سود تحقق یافته اعطا شود.
