تبعات بی‌توجهی به ظرفیت‌های CNG در افزایش واردات بنزین
## توسعه CNG: گامی به عقب در مسیر خودکفایی
در اوایل دهه 80 شمسی، صنعت CNG با هدف تنوع‌بخشی به سبد سوخت بخش حمل و نقل کشور به عنوان یک طرح ملی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت. در طول دو دهه گذشته، این صنعت با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بود و شاهد جایگزینی حدود 21 تا 24 میلیون لیتر بنزین در روز با CNG بودیم.
نتیجه‌ی تلاش‌های دو دهه اخیر، احداث حدود 2500 جایگاه عرضه و بیش از 4 میلیون خودروی دوگانه‌سوز CNG است. اما عدم ثبات در سیاست‌گذاری توسعه CNG، این صنعت را به رکود کشانده و باعث ورشکستگی برخی از فعالان این حوزه شده است.
طرح تبدیل خودروها از بنزینی به دوگانه‌سوز در سال 1399 با اولویت خودروهای عمومی آغاز شد. این طرح به دنبال مصوبه آذرماه سال 98 شورای عالی اقتصاد مبنی بر حمایت از تولید و تبدیل کارخانه‌ای و کارگاهی یک میلیون و 460 هزار دستگاه خودروی تاکسی، وانت و مسافربر شخصی بنزینی به CNG سوز، کلید خورد.
در فاز دوم این طرح، ثبت نام و تبدیل خودروهای شخصی فعال در ناوگان حمل و نقل عمومی از ابتدای اسفندماه 1399 آغاز شد. هدف این بود که به موازات امکان ثبت نام مالکان خودروهای عمومی، امکان ثبت نام خودروهای شخصی فعال در چرخه حمل و نقل عمومی نیز فراهم شود.
در سال اول اجرای این طرح، بیش از یکصدهزار دستگاه خودرو تبدیل شدند و ده‌ها هزار دستگاه خودروی عمومی و شخصی در نوبت تبدیل قرار گرفتند. همچنین، شاهد فعال شدن مجدد کارخانجات تولید مخازن و کارگاه‌های مجاز تبدیل خودروها بودیم.
بررسی آمار تبدیل خودروها در این سامانه و با استفاده از مصوبه سال 98 شورای عالی اقتصاد نشان می‌دهد که در سال 1399، 80 هزار خودرو تبدیل شدند. در سال 1400، این تعداد به 103 هزار تبدیل رسید. اما در سال 1402، این رقم به 60 هزار تبدیل کاهش یافت و در سال 1403 به 3000 تبدیل رسید.
روند نزولی اجرای این طرح، ناشی از عدم توجه مسئولان وزارت نفت و به ویژه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به ضرورت توسعه CNG در شرایط ناترازی بنزین در سال‌های اخیر است.
رئیس جمهوری دولت چهاردهم در نخستین نشست خبری خود، به واردات 5 میلیارد دلاری بنزین اشاره کرد و آن را به عنوان یکی از عوامل اصلی مشکلات اقتصادی کشور، از جمله عدم پرداخت حقوق معلمان و بازنشستگان و عدم تامین دارو و نهاده و گندم، معرفی کرد.
عدم توجه به ضرورت توسعه CNG و اهمال در اجرای مصوبات قانونی در این زمینه، یکی از دلایل اصلی افزایش ناترازی بنزین و افزایش حجم واردات آن است.
به اعتقاد تحلیلگران، با وجود پیش بینی توسعه CNG در دولت‌های گذشته، این صنعت با بی‌مهری و بی‌توجهی مواجه شده است. در سال 1399، به طور متوسط روزانه 22 تا 24 میلیون متر مکعب CNG جایگزین مصرف بنزین می‌شد. اما در سال 1403، این عدد به جای رسیدن به بیش از 35 میلیون متر مکعب، به 20 تا 21 میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
