بانک‌های ایران، صاحب حداقل ۴۸۶همت زمین، ملک تجاری و مسکن
## بانک‌ها و اموال غیرمنقول: از زمین تا هتل
جدیدترین آمارهای بانک مرکزی در خصوص اموال غیرمنقول ۲۶ بانک تا پایان شهریور ماه امسال نشان می‌دهد که این بانک‌ها در مجموع بیش از ۴۸۶ همت اموال غیرمنقول در اختیار دارند. این اموال شامل انواع مختلفی از جمله زمین، ساختمان، شعبه، واحدهای تجاری، اداری، باغ، کارخانه، واحدهای صنعتی و کشاورزی و هتل هستند.
لازم به ذکر است که چهار بانک از بین ۲۶ بانک مذکور، اطلاعات مربوط به ارزش روز اموال غیرمنقول خود را به بانک مرکزی ارائه نداده‌اند. بنابراین، ارزش روز اموال ۲۲ بانک به ۴۸۶ هزار و ۷۲۴ میلیارد تومان و ارزش دفتری اموال ۲۶ بانک به ۴۱۷ هزار و ۶۱۶ میلیارد تومان می‌رسد.
این گزارش اطلاعات مربوط به ارزش دفتری و روز اموال غیرمنقول بانک‌های اقتصاد نوین، ایران‌زمین، ایران‌ونزوئلا، آینده، پارسیان، پاسارگاد، پست‌بانک، تجارت، توسعه صادرات، خاورمیانه، دی، رسالت، سامان، سپه، سرمایه، سینا، شهر، صادرات، صنعت و معدن، کارآفرین، کشاورزی، ملت، ملل، ملی و مهر و توسعه تعاون را ارائه می‌دهد. اطلاعات بانک گردشگری نیز منتشر شده است، اما اعداد آن مشکل دارد و قابل خواندن نیست.
**جدول اموال غیرمنقول بانک ها:**
| نام بانک | ارزش دفتری (میلیارد تومان) | ارزش روز (میلیارد تومان) |
|—|—|—|
| اقتصاد نوین | 3,826 | – |
| ایران‌ونزوئلا | 802 | 1,021 |
| ایران‌زمین | 5,113 | 7,464 |
| آینده | 4,398 | 10,074 |
| پارسیان | 3,518 | 3,518 |
| پاسارگاد | 6,434 | 6,434 |
| پست‌بانک | 1,933 | 1,933 |
| تجارت | 121,000 | 125,000 |
| توسعه صادرات | 66 | 91 |
| خاورمیانه | 1,938 | 2,000 |
| دی | 7,100 | 18,300 |
| رسالت | 2,600 | 5,600 |
| سامان | 9,800 | 9,800 |
| سپه | 32,900 | 32,900 |
| سرمایه | 3,000 | 17,700 |
| سینا | 7,100 | 7,100 |
| شهر | 53,400 | – |
| صادرات | 17,200 | 54,900 |
| صنعت و معدن | 83 | 589 |
| کارآفرین | 6,300 | 17,200 |
| کشاورزی | 31 | – |
| ملت | 23,600 | 23,600 |
| ملل | 17,600 | 39,800 |
| ملی | 84,000 | 95,600 |
| توسعه تعاون | 2,074 | 2,300 |
| مهر ایران | 3,800 | 3,800 |
| **جمع** | **417,616** | **486,724** |
در توضیح وضعیت این اموال، برخی بانک‌ها اعلام کرده‌اند که این اموال مورد نیاز آن‌ها است، در حالی که برخی دیگر از عدم وجود مشتری در مزایده برای این اموال خبر داده‌اند. تعدادی از بانک‌ها نیز به مازاد بودن اموال اشاره کرده‌اند و تاکید کرده‌اند که این اموال به صورت قهری تحت مالکیت بانک قرار گرفته است.
در حالی که از سال‌های قبل بر خروج بانک‌ها از بنگاهداری تاکیدات زیادی شده است، اما حضور پررنگ بانک‌ها در بنگاهداری و به‌ویژه در بخش زمین و مسکن همچنان ادامه دارد.
“خروج بانک‌ها از بنگاهداری” یکی از مطالبات مهم مقام معظم رهبری است که در ادوار مختلف به آن تاکید کرده‌اند و دولتمردان نیز بر منطقی بودن این مطالبه اذعان داشته و دارند، اما هنوز این مطالبه محقق نشده است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۶ به صراحت فرمودند: “برای ربا دادن بانک‌ها کلاه شرعی درست نکنید” و در سال ۹۷ هم فرمودند: “جلوی بنگاهداری بانک‌ها را بگیرید.”
بنگاهداری بانک‌ها سال‌هاست نقل اکثر محافل است و انتقادات بخش‌های مختلف را به همراه داشته است. چراکه به اعتقاد کارشناسان اقتصادی باید فعالیت‌های بانک‌ها از شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی جدا شود و بانک‌ها باید به بانک‌داری و تامین منابع فعالان اقتصادی مشغول باشند، نه اینکه مستقیماً به مسائل بنگاه‌های اقتصادی ورود کنند.
افزایش حجم انتقادات به این اقدام بانک‌ها موجب شده است بانک مرکزی در دوره‌های مدیریتی مختلف همواره بر ضرورت پرهیز از بنگاهداری بانک‌ها تاکید داشته باشد، اما با وجود این، آمارها نشان می‌دهد که فعالیت‌های بنگاهداری و سرمایه‌گذاری‌های مستقیم بانک‌ها در این مدت نه تنها کم نشده بلکه افزایش هم یافته است. این موضوع باعث شده است که همواره در این حوزه پیکان انتقادات تند و تیز به سمت بانکداران نشانه برود.
کارشناسان اقتصادی با انتقاد از بنگاهداری بانک‌ها تاکید دارند که وظیفه اصلی بانک‌ها بانک‌داری است، نه چیز دیگر. اگر بانک‌ها وارد بنگاهداری شوند، معنی و مفهومش وجود فساد اقتصادی است. بنابراین، اگر بانک‌ها که کارشان بانک‌داری است وارد فعالیت بنگاهداری شوند، با توجه به قدرت پولی که دارند می‌توانند در بازار انحصار را به وجود بیاورند و این خلاف مبانی علم اقتصاد است.
هرچند باید این نکته را هم مورد توجه قرار داد که بنگاهداری بانک‌ها از یک یا دو سال قبل شروع نشده است. طبق اذعان بانکداران و اقتصاددان‌ها، بنگاهداری بانک‌ها از سال‌های پس از جنگ و دولت سازندگی آغاز شد و با تغییر دولت‌ها و تاسیس بانک‌های خصوصی این روند روز به روز تشدید شد و امروز به جایی رسیده است که طبق اذعان یکی از مسئولان نظام بانکی بسیاری از بانک‌ها بیش از نصف سرمایه پایه خود را به خلاف قانون بانک‌داری بدون ربا صرف خرید سهام یا به عبارتی شرکت‌داری می‌کنند. این رقم در بانک‌های خصوصی به مراتب بیشتر از بانک‌های دولتی است.
یک کارشناس اقتصادی در همین ارتباط می‌گوید: “در هیچ کجای دنیا بانک‌ها بنگاهداری نمی‌کنند و وظیفه اصلی بانک در حوزه پولی است. لذا، اگر بانک‌ها مثلاً وارد فعالیت‌های ساخت مسکن شوند، یعنی خودشان شرکتی را تاسیس کنند که مسکن بسازد یا شرکتی تاسیس کنند که کالاهای بخش مسکن را تولید کند، این در واقع عدول از وظیفه بانک‌داری است. وظیفه بانک مرکزی این است که جلوی فعالیت‌های دلالی و واسطه‌گری بانک‌ها را بگیرد. اگر هر بانکی وارد فعالیت‌های بنگاهداری شود، در هر صنعتی و هر بخشی، چه کشاورزی چه خدمات، می‌تواند اقتصاد یک کشور را دچار عدم تعادل کند. یکی از اشکالات سیستم بانکی این است که اگر به عنوان مثال وامی را به یک بنگاهی دادند و آن بنگاه نتوانست تعهداتش را انجام بدهد، اینها مالکیت آن بانک را به عهده می‌گیرند، در حالی که باید بنگاه را به فروش بگذارند و مطالبات خود را وصول کنند و وارد بنگاهداری نشوند.”
به گزارش تسنیم، با توجه به جزء “2ـ1” بند “ط” تبصره “16” قانون بودجه سال ۱۴۰۲ مبنی بر انتشار اطلاعات مربوط به اموال غیرمنقول به تفکیک هر یک از بانک‌ها، اطلاعات بانک‌هایی که آمار مربوط را به بانک مرکزی ارسال نموده‌اند، منتشر شده است.
بانک مرکزی البته تاکید می‌کند که حسب الزام قانون فوق، اطلاعات مربوط رأساً توسط بانک‌های عامل تهیه و توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود و مسئولیت صحت اطلاعات فوق به عهده بانک‌های عامل می‌باشد. همچنین، با توجه به انتشار اولیه آمار فوق، برخی موارد به صورت کامل ارائه نشده‌اند که به مرور زمان تکمیل می‌گردند.
****
