بورس؛ بهشت شاخصسازان؟
بازار سرمایه ایران در روزهای اخیر شاهد رشد شاخص کل بوده است، اما این رشد به طور یکسان در همه سهام توزیع نشده است. سهام کوچک و متوسط بازار، به ویژه نمادهای هموزن، از این رالی قافل مانده‌اند. در حالی که بسیاری از سهام با نسبت قیمت به درآمد (P/E) آینده‌نگر زیر 6 واحد وجود دارد، اکثریت قریب به اتفاق این سهام از روند صعودی بازار عقب افتاده‌اند. به نظر می‌رسد، افزایش شاخص کل بیشتر به دلیل عملکرد درخشان تعدادی از سهام بزرگ و شاخص‌ساز است و کلیت بازار هنوز از این رشد سود نبرده است.
یکی از دلایل اصلی این عدم تعادل، تاثیر قابل توجه نرخ ارز بر سهام بزرگ است. اما چرا سهام کوچک و متوسط با وجود ارزندگی، مسیر متفاوتی را طی می‌کنند؟ به نظر می‌رسد، تمرکز بازار بر روی سهام پرطرفدار و به اصطلاح “سلبریتی‌های بورسی” مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری با اهرم بالا و شرکت‌های بزرگ، موجب غفلت از سهام کوچک و متوسط شده است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که بیش از صد نماد بورسی، P/E آینده‌نگر زیر 6 واحد دارند، اما کمتر از 40 نماد از آن‌ها بازدهی بالاتر از شاخص کل داشته‌اند.
این تبعیض در بازار می‌تواند پیامدهای منفی به همراه داشته باشد. تجربه نشان داده است که رشد پایدار بورس تهران بدون مشارکت فعال سهام کوچک و متوسط و شاخص هموزن غیرممکن است. به یاد آوریم که در آبان 1401، پس از رشد شاخص کل و پیشی گرفتن آن از شاخص هموزن، ورود سرمایه به سهام کوچک منجر به بازدهی خوب کل بازار شد. اکنون نیز، بازگشت تقاضا به این سهام برای رشد پایدار ضروری است.
یکی از چالش‌های پیش روی سهام کوچک، به ویژه سهام ریالی (شرکت‌هایی که بیشتر با ریال سر و کار دارند)، افزایش هزینه‌های تولید در سایه تورم و نوسانات نرخ ارز است. این افزایش هزینه‌ها می‌تواند فشار قابل توجهی بر خانوارها وارد کند، زیرا مشتریان اصلی این صنایع (مانند صنایع غذایی، لاستیک و پلاستیک و …) مردم عادی هستند. تاخیر دولت در اعطای مجوز افزایش قیمت به این شرکت‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری در آن‌ها را افزایش می‌دهد.
بنابراین، برای رشد پایدار بازار سرمایه، ضروری است که بازار به سمت سهام کوچک و متوسط تمایل نشان دهد. علاوه بر این، دولت باید با اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری و کاهش فشار بر صنایع، از اقشار آسیب‌پذیر جامعه محافظت کند، چرا که محدود کردن فضای تولید می‌تواند پیامدهای منفی برای اقتصاد و بازار سرمایه داشته باشد. در غیر این صورت، ادامه روند صعودی بازار با تردید همراه خواهد بود.
