سامانه معاملات ارز تجاری چگونه عمل می‌کند؟/ جهشی در نرخ ارز نخواهیم داشت
سامانه جدید معاملات ارزی، گامی به سوی شفافیت و ثبات
مرکز مبادله ارز و طلای ایران با راه‌اندازی سامانه جدیدی در بازار ارز، به دنبال ایجاد شفافیت و ثبات بیشتر در این بازار است. علی سعیدی، رئیس این مرکز، در مصاحبه‌ای با برنامه میز اقتصاد، جزئیات این سامانه‌ی موسوم به “بازار ارز تجاری” را تشریح کرد. وی اعلام نمود که از ۲۶ آذرماه، تمامی گروه‌های فعال در بازار ارز، معاملات خود را از طریق این سامانه انجام خواهند داد و از ابتدای بهمن ماه، معاملات نیمایی نیز به طور کامل به این سامانه منتقل خواهد شد.
مزیت اصلی این سامانه، ثبت تمام سفارشات خرید و فروش در یک سامانه‌ی مرکزی است. این سامانه امکان مذاکره‌ی مستقیم صادرکنندگان و واردکنندگان را فراهم کرده و جورسازی سفارش‌ها به صورت همزمان انجام می‌شود. به این ترتیب، رقابت سالمی بین فعالان اقتصادی در تعیین نرخ ارز ایجاد می‌شود و معامله بر اساس توافق طرفین انجام می‌پذیرد. تا پایان دی ماه، فعالان بازار نیما می‌توانند از این سامانه استفاده کنند اما از بهمن ماه، تمامی معاملات در این سامانه متمرکز خواهد شد.
پیش از این، بازار ارز به دو بخش خدماتی/غیر تجاری و تجاری/بازرگانی تقسیم می‌شد. بازار تجاری خود شامل بازار نیما و بازار اشخاص بود. در این سامانه جدید، تمام معاملات در یک فضای شفاف و رقابتی انجام می‌شود، به گونه‌ای که قیمت تمام شده برای واردکنندگان تغییری محسوس نخواهد داشت. سعیدی تاکید کرد که سامانه‌ی نیما به دلیل نبود قراردادهای الزام‌آور، بیشتر نقش اطلاع‌رسانی داشت تا یک سامانه‌ی معاملاتی واقعی.
سامانه‌ی جدید با ایجاد قراردادهای حقوقی و تعیین دوره‌های زمانی مشخص برای رفع تعهدات صادرکنندگان، امنیت و شفافیت معاملات را تضمین می‌کند. با فروش منطقی‌تر محصولات توسط صادرکنندگان، جذب سرمایه گذاری و توسعه پایدار اقتصادی تسهیل خواهد شد. صادرات محصولاتی مانند پتروشیمی و فولاد با نرخ‌های بهتر، زمینه را برای سرمایه‌گذاری بیشتر فراهم می‌کند و به افزایش ارزآوری و رشد اقتصادی در سال‌های آینده کمک خواهد کرد.
مکانیزم این سامانه بر اساس اعلام قیمت توسط خریدار و فروشنده و توافق متقابل است. میانگین موزون نرخ‌ها در پایان هر روز اعلام می‌شود که مبنایی برای قیمت نقد رسمی خواهد بود. این امر، امکان طراحی قراردادهای سلف و فوروارد ارزی را فراهم می کند و برنامه ریزی مالی برای صادرکنندگان و واردکنندگان را تسهیل می بخشد. با وجود تأثیرات کوتاه‌مدت احتمالی بر قیمت ارز، انتظار می‌رود این سامانه در بلندمدت به پایداری قیمت و ثبات در بازار ارز کمک کند.
بانک مرکزی با نظارت بر این سامانه، نقش سیاستگذاری و تنظیم‌گری را بر عهده دارد. در این ساختار جدید، مرکز مبادله ارز و طلای ایران مسئولیت اجرای عملیات بازار را برعهده گرفته و بانک مرکزی بر سیاستگذاری، تنظیم گری و نظارت بر بازار ارز و طلا نظارت خواهد کرد. این مرکز پیش از این نیز حراج‌های شمش و سکه طلا را با موفقیت برگزار کرده است.
مجید فلاحی نیا، معاون اداره پایش بازار ارز بانک مرکزی، نیز در این برنامه به شفافیت بیشتر و عدم جهش قابل توجه قیمت ارز در این سامانه اشاره کرد. وی بر این نکته تأکید کرد که این سامانه بر اساس توافقات دو طرفه شکل گرفته و نرخ‌های آن به مراتب کمتر از نرخ‌های بازار غیر رسمی خواهد بود. وی همچنین به حفظ نرخ ارز ۲۸۵۰۰ تومان برای کالاهای اساسی مانند برنج، نهاده‌های دامی و دارو اشاره نمود. به گفته‌ی وی، مهمترین عامل بازگشت ارز به سامانه، قیمت مناسب آن است. با ایجاد سازوکارهای مناسب، پیش‌بینی می‌شود شاهد افزایش عرضه ارز و مدیریت بهتر تقاضا در بازار باشیم. سیاست‌های جدید ارزی با ساماندهی بهتر بازار و ایجاد شفافیت در معاملات، می‌تواند به کاهش نوسانات ارزی و بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کند.
