کشورهای دیگر چگونه مصرف برق مشترکان را مدیریت می‌کنند؟
اختلال در تعادل عرضه و تقاضای برق در ایران، چالشی جدی برای نظام انرژی کشور است. نارسایی در سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های تولید برق از یک سو و فقدان مدیریت صحیح مصرف از سوی دیگر، به این بحران دامن زده است. به گفته‌ی میثم نصر، مدیرعامل یک شرکت نیروگاه سیکل ترکیبی، قیمت‌گذاری دستوری و عدم اصلاح به موقع تعرفه‌های برق، موجب تشدید این مشکل در هر دو بخش عرضه و تقاضا شده است.
وی معتقد است که اصلاح ساختار قیمت‌گذاری، علاوه بر جذب سرمایه‌گذاری در بخش تولید، باعث تغییر الگوی مصرف و بهینه‌سازی آن خواهد شد. گرچه افزایش تعرفه برای برخی مشترکان پر مصرف و صنایع آغاز شده، اما برای تاثیرگذاری گسترده نیاز به اقدامات جدی‌تری دارد.
مقایسه‌ی ایران با سایر کشورها نشان می‌دهد که میزان مصرف برق در کشوری مانند مصر با جمعیتی بیش از ۱۱۰ میلیون نفر، تنها به اندازه‌ی میزان مصرف سیستم‌های سرمایشی ایران در فصل گرما است. در حالی که تولید برق ایران هم اندازه آلمان صنعتی است، شدت مصرف انرژی در ایران تقریباً چهار برابر آلمان است. این امر نشان می‌دهد با افزایش راندمان انرژی و مدیریت بهینه مصرف، ظرفیت تولید برق کنونی ایران می‌تواند پاسخگوی نیاز برقی چهار برابر جمعیت فعلی باشد. این رویکردی است که در برنامه‌های دولت مورد توجه قرار گرفته است.
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن، استرالیا و آمریکا، سیاست “قیمت‌گذاری اوج مصرف” (Critical Peak Pricing) به کار گرفته شده است. در این روش، قیمت برق در ساعات پیک مصرف به شدت افزایش می‌یابد تا مشترکان را به کاهش مصرف در این ساعات و یا ارتقای بازدهی تجهیزات الکتریکی خود ترغیب کند.
اما در ایران، به دلیل پایین بودن قیمت برق (حتی با افزایش ۳۸ درصدی تعرفه‌ها در پاییز گذشته)، بیش از ۷۵ درصد مشترکان، قبوض برق کمتر از ۵۰ هزار تومان دریافت می‌کنند. این نشان می‌دهد که تعرفه‌های فعلی به تنهایی انگیزه‌ی کافی برای تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و افزایش بهره‌وری را ایجاد نمی‌کنند.
