چرا افزایش سرمایه‌ها سهامداران را ثروتمند نکرد؟
بالا رفتن ارزش دلار و دارایی‌های ثابت مانند املاک و مستغلات در سال‌های اخیر، بسیاری از شرکت‌ها، به‌ویژه شرکت‌های قدیمی‌تر را بر آن داشت تا با تجدید ارزیابی دارایی‌های خود، سرمایه شرکت را در ترازنامه افزایش دهند و از خطر انحلال براساس ماده ۱۴۱ قانون تجارت جلوگیری کنند. این اقدام، اگرچه در ظاهر به سود شرکت‌ها بود، اما تاثیرات آن بر سهامداران چندان مثبت نبوده است.
از تابستان سال ۱۳۹۹، بازار سرمایه با افت شدید مواجه شد و در دام رکود و افزایش ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک گرفتار ماند. در این شرایط، خبر افزایش سرمایه‌های چند صد درصدی، تنها امید سهامداران بود. اما پس از گذشت چهار سال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که این افزایش سرمایه‌ها، بازدهی قابل‌توجهی برای سهامداران نداشته است.
بررسی روش‌های دیگر افزایش سرمایه، از جمله افزایش سرمایه از محل سود انباشته و آورده نقدی سهامداران، نیز نشان می‌دهد که این روش‌ها عمدتا منجر به رقیق شدن سهام و کاهش قیمت آن شده‌اند و سود قابل توجهی نصیب سهامداران نشده است. در روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها، اگرچه ارزش ذاتی سهام تغییری نمی‌کند، اما در سایر روش‌ها نیز افزایش ارزش ذاتی شرکت به افزایش ملموس ارزش سهام منجر نشده است.
افزایش سرمایه، یکی از عوامل ضروری رشد و رونق شرکت‌هاست، اما به تنهایی کافی نیست. عوامل دیگری مانند شرایط اقتصاد کلان، وضعیت صنعت و شرایط داخلی شرکت‌ها نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. این عوامل در چهار سال اخیر با چالش‌های متعددی روبرو بوده‌اند.
با وجود الزام ارائه گزارش توجیهی برای اخذ مجوز افزایش سرمایه از سازمان بورس، در عمل توجه چندانی به اهداف و جزئیات آن نمی‌شود و این امر بیشتر جنبه تشریفاتی دارد. نظارت ضعیف و نبود ابزارهای لازم برای سهامداران خرد و حقیقی، موجب شده است تا مجوز افزایش سرمایه با بی‌توجهی صادر شود.
عوامل دیگری مانند پیچیدگی فرآیند واردات ماشین‌آلات و قطعات، چالش‌های ارزی و افزایش هزینه‌های سربار داخلی، باعث شده‌اند تا منابع حاصل از افزایش سرمایه، نقش موثری در طرح‌های توسعه و افزایش تولید شرکت‌ها نداشته باشند. علاوه بر این، تمرکز فعالان بازار بر ریسک‌ها به جای بازدهی آینده شرکت‌ها، از دیگر عوامل موثر بر عدم تاثیرگذاری افزایش سرمایه بر قیمت سهام است.
در بازار کنونی با عدم تناسب ریسک و بازده مواجهیم. نرخ سود بدون ریسک ۳۰ درصدی در بازار اوراق بدهی و بازدهی بالاتر در بازارهای طلا و ارز و صندوق‌های درآمد ثابت، باعث شده است که افزایش سرمایه در بازار سهام جذابیت چندانی نداشته باشد. افزایش تعداد شرکت‌هایی که حق تقدم آن‌ها توسط سهامداران حقیقی خریداری نشده و مجبور به فروش آن در بازار شده‌اند، نشان‌دهنده‌ی اثربخشی کم افزایش سرمایه‌ها، دست‌کم برای سهامداران خرد، است.
