سرپرست پست استان قزوین اعلام کرد که طی یک سال اخیر گرایش خدمات پستی از محتوای ثبت‌محور به سمت تجارت الکترونیک شتاب گرفته و خدمات تجارت الکترونیک این نهاد رشد ۳۵ درصدی داشته است؛ نشانه‌ای از تحول ساختاری پست در همگامی با اقتصاد دیجیتال و افزایش نقش آن در زنجیره توزیع کالا و خدمات محلی.
اندازه‌گیری فعالیت و تحولات کلیدی
قزوین امروز روزانه میزبان حدود ۱۴ هزار مرسوله ورودی و ۱۰ هزار مرسوله صادره است؛ معادل حدود ۷۵۰ هزار مرسوله در ماه و نزدیک به ۹ میلیون خدمت سالانه. این حجم عملیاتی همراه شده با ارتقای شاخص کیفیت خدمات استان از رتبه ۲۰ به رتبه ۹ در کشور و افزایش محسوس رضایت‌مندی مردم که نشان‌دهنده بهبود عملکرد شبکه پستی و پذیرش بیشتر خدمات دیجیتال از سوی مشتریان است.
شیفت از پست نامه به پست کالا و پیامدهای اقتصادی
تحول در ماهیت مرسولات به سمت کالا (پست کالا) و رشد فروشگاه‌های آنلاین، پست را از نقش سنتی‌اش فراتر برده و آن را به یکی از ستون‌های اقتصاد دیجیتال تبدیل کرده است. فواید این تحول در سطح استان قابل مشاهده است:
- کاهش ترافیک و آلایندگی به‌واسطه تحویل متمرکز؛
- تسهیل دسترسی تولیدکنندگان محلی و کسب‌وکارهای خانگی به بازارهای شهری و برون‌استانی؛ این رویکرد توزیعی می‌تواند به کاهش قیمت نهایی کالا برای مصرف‌کننده و تقویت زنجیره تأمین محلی کمک کند.
هوشمندسازی، لجستیک سبز و خدمات مبتنی بر مکان
پست قزوین برنامه‌هایی برای هوشمندسازی کامل فرایندها دارد؛ از پیامک‌های لحظه‌ای هنگام تحویل مرسوله تا پروژه «جی‌نف» برای اعطای شناسه مکان‌محور یکتا به هر موقعیت. این دو حرکت همزمان (ردیابی دیجیتال و آدرس‌دهی استاندارد) زمینه را برای توزیع دقیق‌تر، کاهش خطا و برنامه‌ریزی شهری هوشمند فراهم می‌کند. به‌علاوه سیاست «پست سبز» با هدف جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی با برقی و توسعه ناوگان وانت و کامیونت برای ارسال کالاهای صنعتی، برنامه‌ریزی محیط‌زیستی و حمل و نقل اختصاصی کالاهای حساس را دنبال می‌کند.
عدالت دسترسی و پوشش مویرگی خدمات
قزوین دارای ۳۰۷ نقطه دسترسی پستی و بیش از ۲۰۰ مأمور توزیع در بخش‌های شهری و روستایی است؛ برنامه‌هایی برای اختصاص صندوق پستی به خانوارهای عشایری و تبدیل صندوق‌های فیزیکی به صندوق‌های الکترونیک در دستور کار است تا عدالت در دسترسی به خدمات ارتباطی و پستی تقویت شود. این اقدام‌ها هم‌راستا با سیاست کلان عدالت خدمات‌رسانی بوده و می‌تواند نقش مهمی در توانمندسازی اقشار کم‌دسترسی ایفا کند.
نقاط ضعف و پیشنهادهای اجرایی
فضاهای کنونی تجزیه و مبادلات نیازمند توسعه‌اند و با رشد تجارت الکترونیک باید زیرساخت‌ها افزایش یابد. برای تقویت پایداری و توسعه پیشنهاد می‌شود:
- تسریع در نوسازی و گسترش مراکز مبادله و راه‌اندازی مراکز تجزیه رباتیک برای افزایش سرعت و دقت؛
- تقویت مشارکت با بخش خصوصی برای توسعه لاکرهای شهری و مدل‌های اشتراک تحویل که هزینه نهایی را کاهش دهد.
جمع‌بندی
پست قزوین هم‌اکنون در میانه گذار از خدمت‌دهی سنتی به بازیگری محوری در اقتصاد دیجیتال قرار دارد؛ ادغام هوشمندسازی، آدرس‌دهی دقیق و توسعه ناوگان تخصصی می‌تواند این نهاد را به زیربنایی کارآمد برای رونق کسب‌وکارهای محلی، کاهش هزینه‌ها و افزایش عدالت دسترسی تبدیل کند. رعایت توازن میان توسعه زیرساخت، حفاظت از محیط زیست و همکاری بخش خصوصی مسیر تضمین‌شده‌ای برای پایدارسازی این تحول خواهد بود.
رضا حبیبی، از روزنامه‌نگاران جوان و آینده‌دار در عرصه رسانه است که با انرژی و اشتیاق فراوان در مجله خبری مشغول به فعالیت است. او با تسلط بر ابزارهای نوین خبری و شبکه‌های اجتماعی، به سرعت توانسته جایگاه خود را به عنوان یک خبرنگار فعال و تأثیرگذار تثبیت کند.