مشهد، ایسنا – با آغاز روزهای گرم سال، در حالی که تمایل به فعالیت‌های خارج از منزل افزایش می‌یابد و این امر می‌تواند برای سلامت جسم و روان مفید باشد، باید توجه داشت که افزایش دما خطرات جدی‌تری را برای سلامتی به همراه دارد. گرمای شدید می‌تواند فشار مضاعفی بر بدن و مغز وارد کند و منجر به عارضه‌ای به نام “هایپرترمی” (افزایش دمای بدن) شود.
هایپرترمی: از گرفتگی عضلانی تا سکته گرمایی
هایپرترمی در شکل خفیف خود، با ناراحتی‌هایی نظیر گرفتگی عضلات یا تورم در مچ پا و پاها بروز می‌کند. اما نوع جدی‌تر آن، خستگی گرمایی است که زمانی رخ می‌دهد که بدن دیگر قادر به تنظیم دمای خود نباشد. علائم این وضعیت شامل سرگیجه، حالت تهوع، تشنگی شدید، ضعف یا عدم هماهنگی می‌شود.
خطرناک‌ترین و تهدیدکننده‌ترین نوع هایپرترمی، سکته گرمایی است که نیازمند مداخله فوری پزشکی است. نشانه‌های این وضعیت شامل غش کردن یا مشکل در راه رفتن، گیجی و آشفتگی است. نکته حائز اهمیت این است که فرد ممکن است احساس گرمای شدید داشته باشد، اما تعریق نکند یا پوستش خشک و برافروخته باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
طبق گزارش سایت ساینس، برخی افراد بیش از دیگران در برابر بیماری‌های مرتبط با گرما آسیب‌پذیرند. این گروه‌ها شامل نوزادان و کودکان خردسال و همچنین افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات قلبی، ریوی یا کلیوی هستند. با این حال، سالمندان حساس‌ترین گروه به گرما محسوب می‌شوند، زیرا توانایی بدن برای خنک کردن خود با افزایش سن کاهش می‌یابد.
دکتر کریگ کرندال، پژوهشگر تأثیر گرما بر بدن، توضیح می‌دهد که دو مکانیزم اصلی برای تنظیم دمای بدن وجود دارد: افزایش جریان خون به پوست و میزان تعریق. او خاطرنشان می‌کند: “هیچ یک از این روش‌ها در سالمندان به خوبی عمل نمی‌کند و همین امر خنک شدن را برای آنان دشوارتر می‌سازد.” تحقیقات کرندال حتی نشان داده که نشستن جلوی پنکه در گرمای شدید می‌تواند دمای بدن سالمندان را افزایش دهد؛ زیرا با وزش هوای گرم، تعریق آن‌ها به میزان کافی صورت نمی‌گیرد. این یافته تأکید می‌کند که سالمندان ممکن است نیاز به روش‌های خنک‌کننده دیگری مانند حضور در فضاهای دارای تهویه مطبوع داشته باشند.
راهکارهای مقابله با گرمای بیش از حد
گرمای بیش از حد برای هیچ کس بی‌خطر نیست. اگر در هوای گرم بیرون از منزل هستید، آب فراوان بنوشید و از انجام فعالیت‌های سنگین یا ورزش در فضای باز خودداری کنید.
در صورت احساس ناخوشی در گرما، فوراً در یک مکان خنک استراحت کرده و مایعات زیادی بنوشید. اگر به کسی مشکوک به گرمازدگی شدید، او را به محلی خنک منتقل کرده و با اورژانس تماس بگیرید.
دکتر کرندال تأکید می‌کند: “سایه، دوست شماست.” هنگام فعالیت در فضای باز، در سایه استراحت کنید و در صورت امکان، مدتی را در اتاقی با تهویه مطبوع بگذرانید. او توضیح می‌دهد که با ورود به محیط خنک، دمای مرکزی بدن کاهش می‌یابد، در حالی که ماندن مداوم در گرما می‌تواند دمای بدن را به طور پیوسته افزایش دهد. اگر قصد ورزش در تابستان را دارید، به تدریج شروع کنید، زیرا بدن حدود ۱۰ روز تا دو هفته طول می‌کشد تا به دمای بالاتر عادت کند.
فراتر از گرما: خطر مه دود و آلودگی هوا
گرمای شدید تنها خطر تابستان برای سلامت انسان نیست. این شرایط می‌تواند آلودگی هوا، به ویژه آلودگی ازن در سطح زمین یا “مه‌دود” را تشدید کند. این وضعیت، مانند آفتاب‌سوختگی در بافت ریه عمل کرده و می‌تواند به مشکلات تنفسی و اثرات جدی و طولانی‌مدت بر سلامتی منجر شود.
ازن زمانی تشکیل می‌شود که گازهای حاصل از خودروها، کارخانه‌ها و سایر منابع در معرض گرما و نور خورشید واکنش نشان می‌دهند. آلودگی ذرات معلق، مانند دود ناشی از آتش‌سوزی‌های جنگلی، نیز برای هر کسی که وقت خود را در فضای باز می‌گذراند، خطرناک است. این شامل افراد سالمی که در فضای باز کار یا ورزش می‌کنند نیز می‌شود. آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در برابر این آلودگی‌ها شامل کودکان، زنان باردار، سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های ریوی هستند.
در حالی که هوای گرم بخشی طبیعی از تابستان است که با فعالیت‌ها و تفریحات همراه است، هوشیاری و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه در این روزهای گرم برای جلوگیری از اثرات نامطلوب بر سلامتی ضروری است.