نوسانات ارزی؛ مانع رقابتپذیری
## چالشهای صنعت غذا در ایران: از نوسانات ارزی تا کمبود سرمایهگذاری
صنعت غذا و کشاورزی، ستون فقرات اقتصادی ایران، با چالشهای جدی دستوپنجه نرم میکند. این بخش حیاتی که حدود ۲۰ درصد از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده، به دلیل بیثباتی بازار ارز و مشکلات ساختاری، با تهدیدات اساسی مواجه است. تولیدکنندگان مواد غذایی، برخلاف تصور عمومی، به دنبال افزایش بیرویه قیمتها نیستند؛ چراکه این امر به طور مستقیم سود آنها را کاهش میدهد.
یکی از موانع اصلی، نوسانات شدید قیمت مواد اولیه است. بسیاری از مواد اولیه مورد نیاز، وابسته به نرخ دلار هستند. با توجه به نوسانات مستمر و روند صعودی دلار در بازارهای جهانی، صنعت غذا متحمل زیانهای قابل توجهی میشود. این بیثباتی، برنامهریزی تولید را مختل کرده و به پیشبینی آیندهی بازار امکانپذیر نمیسازد.
آقای امیر یوسفی، نایب رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق بازرگانی ایران، در گفتگو با دنیای اقتصاد، از افزایش هزینههای تولید به دلیل رشد قیمت دلار خبر داد. واردات مواد اولیه، تجهیزات و ماشینآلات، صنعت را با فشار فزایندهای مواجه کرده است. نوسانات ارزی، به مراتب مخربتر از افزایش سادهی قیمت دلار است. رشد سریع و غیرقابل پیشبینی قیمت دلار در ماههای اخیر، باعث شده تا تولیدکنندگان مجبور به خرید نقدی مواد اولیه شوند. چرا که فروشندگان، به دلیل عدم اطمینان از آیندهی بازار، از فروش اعتباری خودداری میکنند. این امر هزینههای تولید را افزایش داده و تأمین سرمایه در گردش را با مشکلاتی جدی روبرو میکند.
سیاستهای انقباضی بانکها نیز بر این مشکلات افزوده است. در شرایطی که دسترسی به تسهیلات بانکی دشوار است، صنایع غذایی برای تأمین سرمایه در گردش مورد نیاز خود با چالشهای مضاعفی روبرو هستند. نوسانات قیمت ارز، برخی از کسبوکارها را به توقف تولید وادار کرده که خود به زیان تولید میانجامد.
آقای یوسفی به نبود دورنمای مشخص برای قیمت ارز اشاره میکند. عدم آگاهی از آیندهی قیمتها، برنامهریزی برای تولید را غیرممکن ساخته و به زیان تولیدکنندگان منجر میشود. البته باید در نظر داشت که تأثیر نوسانات ارزی بر صنایع مختلف، متفاوت است. برخی محصولات کشاورزی وابستگی کمتری به نرخ ارز دارند، اما بسیاری از صنایع غذایی، بهویژه در بخش تجهیزات بستهبندی، به شدت تحت تاثیر نوسانات دلار قرار میگیرند.
افزایش قیمت تمامشدهی کالاها، تولیدکنندگان را مجبور به افزایش قیمت محصولات میکند؛ اما این افزایش قیمت، با کاهش قدرت خرید مردم و در نتیجه کاهش تقاضا همراه است. این چرخه معیوب، در نهایت به ضرر تولیدکننده تمام میشود.
حضور موفق در بازارهای جهانی نیز نیازمند رقابتپذیری و کیفیت بالاست. اما با توجه به چالشهای موجود، حفظ سهم بازارهای جهانی برای صنایع غذایی ایران دشوار شده است. ارتقای کیفیت، بهبود بهرهوری و کاهش هزینههای تولید، از الزامات حضور موفق در بازارهای بینالمللی است.
صنعت غذا با حدود ۱۵ هزار کارگاه کوچک و ۲۰۰ تا ۳۰۰ کارخانه بزرگ، نقش کلیدی در اقتصاد ایران ایفا میکند و سهم قابل توجهی در اشتغالزایی و ارزآوری کشور دارد. با این حال، کمبود سرمایهگذاری، نبود زیرساختهای مناسب، بیتوجهی سیاستگذاران و چالشهای تامین ارز، جذابیت سرمایهگذاری در این بخش را کاهش داده است. تجدید نظر در سیاستهای اقتصادی و حمایت از این صنعت حیاتی، برای تضمین امنیت غذایی و توسعه اقتصادی کشور، ضروری است.