در حالی که مقامات آمریکایی به طور علنی از نزدیک شدن به توافق صلح در اوکراین سخن میگویند، دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق ایالات متحده، با ابراز ناامیدی شدید اعلام کرده است که ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، حتی طرح پیشنهادی او برای آتشبس را مطالعه نکرده است. این بیاعتنایی زلنسکی به طرح صلح، نشانهای آشکار از عدم آمادگی کییف برای پذیرش شرایط این پیشنهاد است که میتواند واشینگتن را به بازنگری جدی در حمایتهای خود از اوکراین سوق دهد. دونالد ترامپ جونیور، پسر ترامپ نیز پیشبینی کرده که آمریکا ممکن است از این بحران کنارهگیری کند و مسئولیت اصلی را بر دوش متحدان اروپایی بگذارد، امری که ابعاد جدیدی به پیچیدگیهای روند صلح اوکراین میبخشد.
طرح صلح ترامپ؛ از ارائه تا بیاعتنایی زلنسکی
دونالد ترامپ که همواره خود را قادر به پایان دادن به جنگ اوکراین در ۲۴ ساعت معرفی کرده، اکنون با مانعی غیرمنتظره روبهرو شده است: عدم تمایل رئیسجمهور اوکراین به بررسی جدی پیشنهاد آتشبس او. ترامپ بامداد دوشنبه در گفتوگو با خبرنگاران با لحنی ناراحت، تاکید کرد که زلنسکی هنوز طرح صلح او را نخوانده است. او همچنین مدعی شد که روسیه با این طرح مشکلی ندارد و مایل است تمام اوکراین را در اختیار داشته باشد، در حالی که مردم اوکراین طرح را میپسندند اما زلنسکی آن را قبول ندارد. این اظهارات ترامپ یک روز پس از آن مطرح شد که «کیت کلاگ»، فرستاده ویژه او به اوکراین، از نزدیک شدن به توافق صلح خبر داده بود.
طرح صلح اولیه ترامپ شامل ۲۸ بند بود که به دلیل ابهامات و برخی شروط امنیتی نامطلوب برای اوکراین، پس از مذاکرات با کییف به ۱۹ بند کاهش یافت. اما حتی نسخه تعدیلشده این طرح نیز با مقاومت اوکراین مواجه است. «کلاگ» دو مسئله کلیدی را مانع اصلی تحقق صلح برشمرد: آینده منطقه دونباس و نیروگاه هستهای زاپروژیا که هر دو در حال حاضر تحت اشغال روسیه قرار دارند.
چشمانداز کنارهگیری واشینگتن؛ فشار بر اروپا برای حل بحران اوکراین
بیتوجهی زلنسکی به طرح صلح ترامپ میتواند فرصتی برای واشینگتن فراهم آورد تا تهدیدهای پیشین خود مبنی بر توقف کمکهای تسلیحاتی به اوکراین را عملی کند. ترامپ پیشتر هشدار داده بود که در صورت عدم پذیرش طرحش، کمکهای تسلیحاتی آمریکا به اوکراین متوقف خواهد شد و اکنون، رویکرد زلنسکی میتواند این تهدید را به مرحله اجرا درآورد، امری که تأثیر بسزایی بر روند جنگ اوکراین خواهد گذاشت. دونالد ترامپ جونیور نیز صراحتاً اعلام کرده است که پدرش ممکن است روند صلح اوکراین را رها کند، زیرا این بحران دیگر اولویت اصلی برای آمریکاییها نیست و اروپا باید برنامهای جدیتر برای آن ارائه دهد.
این اظهارات، کنایهای آشکار به شرکای اروپایی نیز محسوب میشود که طرح صلح ترامپ را امتیازی بزرگ به روسیه تلقی میکنند و معتقدند این طرح نه تنها رقیب سنتی را متوقف نمیکند، بلکه میتواند در آینده تهدیدی برای امنیت سایر کشورهای اروپایی باشد. از این رو، آمریکا با احتمال کنار کشیدن از پرونده اوکراین، توپ را به زمین اروپاییها انداخته تا با افزایش فشار بر کییف، زمینه پذیرش طرح پیشنهادی ترامپ را فراهم آورند. در همین راستا، «بلومبرگ» گزارش داده است که کشورهای اروپایی در تلاشند تا زلنسکی را از خارج کردن نیروهای نظامی از منطقه دونباس، طبق درخواست روسیه برای توافق آتشبس، منصرف سازند.
این وضعیت، اروپاییها را که از نظر جغرافیایی و اقتصادی در خط مقدم رویارویی با روسیه قرار دارند، در موقعیت دشواری قرار داده است. آنها مایل به تسلیم در برابر مسکو نیستند و حتی صدراعظم آلمان از نگرانیهای برلین در مورد تحمیل هزینههای حمایت از اوکراین در سالهای آینده سخن گفته است، نشان از فشارهای فزایندهای که اروپا با آن روبهروست.
چالشهای بیشمار در مسیر صلح اوکراین و آینده نامعلوم
با وجود نگاه سادهانگارانه ترامپ به روند صلح اوکراین، برای مقامات کییف این مسئله یک معمای پیچیده و دشوار است. زلنسکی در سخنرانی ویدئویی اخیر خود تاکید کرد که نمایندگان آمریکا مواضع اساسی اوکراین را میدانند و گفتوگوهای آنها سازنده، اما آسان نبوده است. «ارنا مودرا»، معاون رئیس دفتر زلنسکی، نیز تصریح کرده که اوکراین با وجود آمادگی برای دیپلماسی، صلح را به هر قیمتی نمیپذیرد و دیپلماسی باید مبتنی بر حقوق بینالملل باشد، نه صرفاً مطالبات روسیه.
مهمترین موانع در مسیر صلح اوکراین عبارتند از:
واگذاری سرزمین: اوکراین به دلایل امنیتی و ملی به شدت با واگذاری سرزمینهای اشغالی خود به روسیه مخالف است. زلنسکی این موضوع را با "عزت، کرامت و شرف ملی" کشورش گره زده است.
دیدگاه مسکو: روسیه واگذاری این مناطق را شرط اصلی توقف درگیریها میداند، که این موضع تضاد آشتیناپذیری با موضع کییف ایجاد کرده است و اجرای طرح صلح ترامپ را دشوارتر میسازد.
مقامات اوکراینی معتقدند پس از چهار سال جنگ و متحمل شدن تلفات سنگین، تن دادن به خواستههای مسکو به منزله بیمعنی کردن تمام تلاشها و فداکاریهایشان خواهد بود. این در حالی است که زمان به نفع کییف پیش نمیرود؛ در هفتههایی که اوکراین و واشینگتن مشغول مذاکره بودند، نیروهای روسیه توانستند مناطق جدیدی را تحت کنترل خود درآورند و موقعیت نظامی خود را تقویت کنند. بنابراین، مسیر تحقق طرح صلح ترامپ و دستیابی به یک توافق پایدار در اوکراین، همچنان طولانی، پیچیده و پرچالش به نظر میرسد و آینده این بحران بینالمللی در هالهای از ابهام باقی مانده است.
مطالب مرتبط
- با آغاز بارشهای پاییزی؛ لغزندگی جادههای اصفهان رانندگان را به رعایت احتیاط ویژه فراخواند
- دادسرای خرمآباد با رسیدگی به بیش از ۳۱ هزار پرونده قضایی، گام مهمی در سرعت بخشی به عدالت برداشت
- لیزر هموروئید؛ درمانی قطعی و فوری
- اختلال پایدار در سامانه استعلام بنیاد شهید، گرهای جدید در مسیر خدماترسانی به ایثارگران ایجاد کرده است
رضا حبیبی، از روزنامهنگاران جوان و آیندهدار در عرصه رسانه است که با انرژی و اشتیاق فراوان در مجله خبری مشغول به فعالیت است. او با تسلط بر ابزارهای نوین خبری و شبکههای اجتماعی، به سرعت توانسته جایگاه خود را به عنوان یک خبرنگار فعال و تأثیرگذار تثبیت کند.