سیگنال وارونه دولت به بازار ارز موجب بالا رفتن قیمت شد
افزایش اخیر قیمت ارز نیمایی و تبعات آن بر اقتصاد ایران
گزارش‌های اقتصادی حاکی از جهش قابل توجه قیمت ارز در سامانه نیما در ماه‌های گذشته است. این افزایش حدود هشت هزار تومان، از ۴۲ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان، در حالی رخ داده که نرخ دلار آزاد نیز همزمان با نوساناتی همراه بوده است. در ابتدا، افزایش قیمت دلار آزاد به عوامل خارجی و گمانه‌زنی‌های بازار نسبت داده می‌شد؛ اما کاهش تنش‌های بین‌المللی بدون کاهش قیمت دلار نشان می‌دهد که افزایش قیمت ارز نیمایی نقش مهمی در تعیین نرخ دلار آزاد ایفا می‌کند.
تاثیر بلندمدت این روند نیازمند بررسی‌های بیشتر است، اما فقدان گزارش رسمی از سوی بانک مرکزی یا وزارت اقتصاد درباره افزایش عرضه ارز در سامانه نیما مایه نگرانی است. رشد قیمت ارز آزاد در واکنش به تغییرات سامانه نیما موضوعی قابل تامل است. در حالی که وزیر اقتصاد از افزایش قیمت ارز نیمایی و بازگشت بازار سرمایه به روند صعودی سخن گفته بود، بازار سرمایه در وضعیت نوسانی قرار داشته و ارزش دلار در بورس کاهش یافته است. این امر نشان می‌دهد که عوامل متعددی مانند حاشیه سود شرکت‌ها، وضعیت بازارهای جهانی، نرخ بهره و هزینه تسهیلات بر بازار سرمایه موثرند و افزایش قیمت ارز نیمایی به تنهایی کافی نیست.
از طرفی، افزایش قیمت ارز نیمایی هزینه‌های شرکت‌های واردات‌کننده را افزایش داده و حاشیه سود آنها را کاهش می‌دهد. این موضوع به طور مستقیم بر معاملات بورس و قیمت سهام این شرکت‌ها اثر منفی می‌گذارد. همچنین، افزایش قیمت کالاهای وارداتی مصرفی، از جمله نهاده‌های دامی، که به طور مستقیم بر قیمت گوشت، لبنیات و سایر کالاها تاثیر می‌گذارند، نیز ناگزیر خواهد بود. هرچند این تاثیر با تاخیر زمانی چند ماهه به دلیل فرآیند واردات خود را نشان می‌دهد.
آقای آلبرت بغزیان، اقتصاددان، با تایید ارتباط بین افزایش قیمت ارز نیمایی و قیمت دلار آزاد، این سیاست را با وجود هدف تشویق صادرات و افزایش ورود ارز به سامانه نیما، ناکارآمد دانسته و به تاثیرات تورمی آن بر قیمت کالاها اشاره می‌کند.
برخی تحلیلگران معتقدند دولت برای جبران کسری بودجه به دنبال افزایش قیمت ارز نیمایی است، چرا که بسیاری از شرکت‌های بزرگ صادرکننده دولتی یا وابسته به دولت هستند و افزایش قیمت ارز به افزایش درآمد دولت منجر می‌شود. همچنین، دولت با فروش ذخایر ارزی خود با قیمت بالاتر از قیمت خرید می‌تواند از این افزایش قیمت سود ببرد.
افزایش قیمت ارز کالاهای اساسی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ از ۲۸۵۰۰ تومان به ۳۸۵۰۰ تومان رویکرد دولت را نشان می‌دهد؛ رویکردی که نه بر کاهش اختلاف قیمت بین ارز آزاد و نیمایی، بلکه بر تلاشی برای نزدیک کردن قیمت ارز نیمایی به قیمت بازار آزاد دلالت دارد، سیاستی که به نظر می‌رسد دست‌یافتنی نباشد، زیرا افزایش قیمت ارز نیمایی به افزایش بیشتر قیمت ارز آزاد منجر خواهد شد.
