توسعه افقی شهرها در نهضت ملی مسکن به فراموشی سپرده شد
توقف طرح ساخت خانه‌های ویلایی در نهضت ملی مسکن، نگرانی‌ها را افزایش داده است. در حالی که اجرای این طرح در برخی شهرها مانند طبس و یزد با موفقیت همراه بود و مزایای آن از جمله کاهش زمان و هزینه ساخت به اثبات رسید، اخبار حاکی از توقف آن و صدور مجوز ساخت‌وسازهای بلندمرتبه در بسیاری از مناطق کشور است.
کارشناسان حوزه مسکن، ساخت خانه‌های یک طبقه را رویکردی اقتصادی و همسو با معماری ایرانی-اسلامی می‌دانند. آن‌ها معتقدند این روش، هزینه ساخت را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد و ضمن تقویت هویت معماری سنتی، با فرهنگ ایرانی نیز سازگاری بیشتری دارد. به گفته محمد هاشمی، کارشناس سیاست‌گذاری مسکن، ساخت خانه‌های ویلایی برای دولت و مردم، یک معامله برد-برد است. وی هزینه ساخت هر متر مربع خانه ویلایی در تهران را ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان و هزینه ساخت در ساختمان‌های ۱۸ طبقه را ۱۸ تا ۲۰ میلیون تومان برآورد می‌کند؛ دو برابر هزینه ساخت خانه‌های ویلایی. این اختلاف قیمت به دلیل نیاز کمتر به تجهیزات و الزامات فنی و ایمنی در ساخت خانه‌های ویلایی است؛ به عنوان مثال، نیازی به نصب آسانسور در این نوع ساختمان‌ها نیست.
با افزایش طبقات، مصالح مصرفی و بار وارده به زمین نیز افزایش می‌یابد که مستقیما به افزایش هزینه‌ها منجر می‌شود. اگرچه بحث کمبود زمین به عنوان مانع اصلی توسعه افقی شهرها مطرح می‌شود، اما این موضوع در تمام مناطق کشور صدق نمی‌کند. فرشید ایلاتی، دیگر کارشناس سیاست‌گذاری مسکن، بر لزوم مشارکت مردمی و اعتماد به بخش خصوصی در ساخت مسکن تاکید دارد. به عقیده وی، دولت باید با واگذاری زمین و پرداخت تسهیلات، متقاضیان را به سمت ساخت مسکن سوق دهد. وی همچنین معتقد است که توقف طرح خانه‌های ویلایی، هزینه‌های نهضت ملی مسکن را افزایش داده و معماری ایرانی-اسلامی را به فراموشی می‌سپارد.
اخیرا ابلاغیه‌ای از سوی وزیر راه و شهرسازی مبنی بر استفاده حداکثری از ظرفیت اراضی و کاهش هزینه‌ها با افزایش تراکم ساختمانی صادر شده است. با این حال، وزیر در سفر اخیر خود به مازندران، بر ضرورت رعایت اصول و ملاحظات مربوط به مکان‌یابی بلندمرتبه‌سازی و تصویب آن در شورای عالی معماری و شهرسازی تاکید کرده و مکان‌یابی نادرست را زمینه‌ساز فساد و رانت دانسته است. امید است دولت با بازنگری در سیاست‌های خود، به توسعه افقی شهرها و احیای معماری ایرانی-اسلامی در پروژه‌های مسکونی بپردازد.
