در فوتبال ایران، تفاوت‌های ساختاری میان باشگاه‌های دولتی و خصوصی به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های هواداران و چالش‌های مدیران تبدیل شده است. باشگاه‌های پرطرفدار پرسپولیس، استقلال و سپاهان به‌عنوان مجموعه‌های دولتی، تحت نظارت دقیق سازمان‌های حسابرسی و بازرسی فعالیت می‌کنند و ملزم به رعایت بودجه‌های مصوب هستند. در مقابل، باشگاه تراکتور که به‌صورت خصوصی اداره می‌شود، بدون محدودیت‌های نظارتی مشابه، آزادانه در لیگ‌برتر سرمایه‌گذاری می‌کند.
این تفاوت آشکار در ساختار مالی و مدیریتی، نه‌تنها رقابت میان تیم‌ها را تحت تأثیر قرار داده، بلکه باعث نگرانی هواداران سه باشگاه بزرگ کشور شده است. در حالی‌که مدیران پرسپولیس، استقلال و سپاهان باید پاسخگوی نهادهای بالادستی و سهامداران باشند، تراکتور با تکیه بر منابع شخصی مالک خود، بدون پاسخگویی به نهادهای نظارتی، در مسیر جذب بازیکنان و تقویت تیم گام برمی‌دارد.
رقابت چهارگانه در لیگ‌برتر؛ شکل‌گیری لیگ درون لیگ
فصل جدید لیگ‌برتر ایران با رقابت فشرده میان چهار تیم پرسپولیس، استقلال، سپاهان و تراکتور آغاز شده است. این چهار تیم، عملاً یک لیگ جداگانه در دل لیگ‌برتر تشکیل داده‌اند و رقابت میان آن‌ها از نظر هواداران و کارشناسان، سطحی فراتر از سایر تیم‌ها دارد. در لایه‌های پایین‌تر، تیم‌هایی مانند گل‌گهر، فولاد، چادرملو و ملوان قرار دارند و در رده‌های بعدی نیز آلومینیوم، خیبر و ذوب‌آهن دیده می‌شوند. استقلال خوزستان و شمس‌آذر نیز در انتهای جدول جای گرفته‌اند.
ورود تراکتور به جمع مدعیان، با حمایت گسترده هواداران آذری‌زبان و سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجه، معادلات سنتی فوتبال ایران را تغییر داده است. این تیم با عملکرد موفق در فصل گذشته و کسب عنوان قهرمانی، نگاه‌ها را به سمت خود جلب کرده و حساسیت رقابت را افزایش داده است.
دغدغه‌های هواداران؛ مطالبه‌گری برای رقابت‌پذیری در آسیا
هواداران سه باشگاه پرسپولیس، استقلال و سپاهان با مشاهده رشد تراکتور و سرمایه‌گذاری‌های بی‌حد و مرز آن، نگران عقب‌ماندن تیم‌هایشان در رقابت‌های داخلی و آسیایی هستند. آن‌ها خواهان جذب بازیکنان باکیفیت و تقویت تیم‌ها هستند، اما محدودیت‌های مالی و نظارتی مانع از تحقق این خواسته‌ها شده است.
در شرایطی که کشورهای عربی مانند عربستان، قطر و امارات با صرف هزینه‌های کلان، بازیکنان مطرح را جذب می‌کنند، فوتبال ایران با خروج استعدادهایی چون سردار آزمون، احمد نوراللهی و مهدی قائدی به لیگ‌های خارجی مواجه است. این روند، دلزدگی هواداران را به‌دنبال داشته و موجب کاهش کیفیت رقابت‌های داخلی شده است.
عملکرد مدیران باشگاه‌ها؛ تلاش در چارچوب محدودیت‌ها
مدیران باشگاه‌های دولتی با وجود محدودیت‌های قانونی، تلاش کرده‌اند تا با مدیریت بهینه منابع، تیم‌های خود را تقویت کنند. رضا درویش در پرسپولیس، منوچهر نیکفر در سپاهان و علی تاجرنیا در استقلال، با رعایت اصول حسابرسی و پاسخگویی به نهادهای بالادستی، عملکرد قابل‌قبولی داشته‌اند. با این حال، هواداران معتقدند که مشکل اصلی در سطح بالاتری از مدیریت و ساختارهای قانونی کشور نهفته است.
قوانین دست‌وپاگیر؛ مانعی برای توسعه ورزش حرفه‌ای
قوانین فعلی باشگاه‌داری در ایران، که عمدتاً از دهه ۷۰ شمسی به‌جا مانده‌اند، دیگر پاسخگوی نیازهای امروز ورزش کشور نیستند. محدودیت‌های ناشی از این قوانین، مانع از سرمایه‌گذاری آزادانه و رقابت‌پذیری باشگاه‌ها در سطح بین‌المللی شده‌اند. در حالی‌که باشگاه‌های خصوصی مانند تراکتور بدون نظارت مستقیم عمل می‌کنند، باشگاه‌های دولتی باید پاسخگوی هر ریال هزینه باشند.
برای مثال، اگر بودجه سالانه سپاهان ۱۵۰۰ میلیارد تومان باشد، این رقم باید تمام هزینه‌های باشگاه از جمله حقوق کارکنان، تیم‌های ورزشی و هزینه‌های جاری را پوشش دهد. هرگونه هزینه اضافی، نیازمند پاسخگویی و تأیید نهادهای نظارتی است. در مقابل، تراکتور می‌تواند بدون محدودیت، در آسیا سرمایه‌گذاری کند و هیچ نهادی از آن توضیح نمی‌خواهد.
ضرورت اصلاح قوانین و خصوصی‌سازی ورزش
با توجه به تغییرات گسترده در جامعه و نیازهای جدید ورزش حرفه‌ای، اصلاح قوانین باشگاه‌داری و تصویب طرح‌های حمایتی مانند خصوصی‌سازی ورزش در مجلس شورای اسلامی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. این اصلاحات می‌توانند زمینه‌ساز رشد واقعی ورزش ایران، جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، و ارتقای جایگاه تیم‌های ایرانی در رقابت‌های آسیایی و جهانی باشند.
فوتبال ایران با هوادارانی پرشور و تیم‌هایی پرطرفدار، ظرفیت بالایی برای موفقیت دارد. اما تا زمانی که قوانین فعلی پابرجا باشند، مدیران باشگاه‌ها نمی‌توانند آزادانه عمل کنند و رقابت با تیم‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دشوار خواهد بود. اصلاح ساختارها، حمایت از سرمایه‌گذاری هوشمندانه و تقویت زیرساخت‌های قانونی، مسیر پیشرفت فوتبال ایران را هموار خواهد کرد.
رضا حبیبی، از روزنامه‌نگاران جوان و آینده‌دار در عرصه رسانه است که با انرژی و اشتیاق فراوان در مجله خبری مشغول به فعالیت است. او با تسلط بر ابزارهای نوین خبری و شبکه‌های اجتماعی، به سرعت توانسته جایگاه خود را به عنوان یک خبرنگار فعال و تأثیرگذار تثبیت کند.