سامانه جامع پایش و نظارت بر زنجیره تامین نفت و گاز، گامی بلند برای شفافیت و امنیت انرژی کشور
خلیلی، معاون وزیر نفت، در گفتگویی تلویزیونی از راه‌اندازی سامانه‌ای خبر داد که تمام مراحل زنجیره تأمین نفت و گاز را از چاه تا مصرف‌کننده تحت پوشش قرار می‌دهد. این سامانه، با گستره‌ای وسیع، از استخراج نفت و گاز تا انتقال به انبارها، پالایشگاه‌ها و نهایتاً توزیع به مصرف‌کنندگان، نظارت دقیقی را اعمال می‌کند. این سیستم پیشرفته، مسیر حمل و نقل میلیاردها بشکه نفت، صدها میلیارد متر مکعب گاز، میلیاردها لیتر فرآورده نفتی، میلیونها بشکه میعانات گازی و میلیونها تن مایعات گازی همراه را به طور کامل رصد و پایش خواهد کرد.
برنامه هفتم توسعه، با پیش‌بینی نصب سامانه‌های اندازه‌گیری دقیق و ایجاد یک پایگاه داده یکپارچه، به این مهم سرعت می‌بخشد. هدف، یکپارچه‌سازی سامانه‌های موجود و راه‌اندازی سیستم جامع تا پایان سال ۱۴۰۴ است. شناسایی ۱۳۰۶ نقطه مبادلاتی نفت و گاز، نشان از وسعت این پروژه دارد که در ۵۸۸ نقطه نیاز به ارتقاء تجهیزات اندازه‌گیری وجود دارد.
طرح ملی میترینگ، که از سال ۱۳۸۹ در برنامه پنجم توسعه مطرح شده بود، پس از سال‌ها بلاتکلیفی، در دولت سیزدهم و چهاردهم با جدیت پیگیری می‌شود. در حالی که برنامه پنجم تنها ۱۳ نقطه مبادلاتی را در نظر گرفته بود، اکنون تمام نقاط شناسایی و نیاز به بهینه‌سازی مشخص شده است. برآورد می‌شود که تکمیل این طرح عظیم، به سرمایه‌گذاری حدود یک میلیارد دلار نیازمند باشد. اولویت‌بندی ۲۲۰ نقطه برای نصب یا ارتقاء سامانه‌های اندازه‌گیری، نشان از برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند در این زمینه دارد. مسئولیت اجرای این پروژه در شرکت‌های ملی نفت ایران، پالایش و پخش، و گاز تقسیم شده است. در حال حاضر، قراردادهای متعددی برای نصب این تجهیزات در نقاط مختلف منعقد شده و یا در مراحل مناقصه قرار دارند.
یکی از چالش‌های اساسی عدم اجرای طرح ملی میترینگ در گذشته، نبود منابع مالی پایدار بود. اما برنامه هفتم توسعه با پیش‌بینی منابع داخلی شرکت‌ها و ۵ درصد از حساب سرمایه‌گذاری نفت و گاز، این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرده است. علاوه بر این، امکان تهاتر تجهیزات با خوراک یا فرآورده برای شرکت‌های خصوصی نیز فراهم شده است. وزارت نفت با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، و بدون نیاز به گواهی از خارج از کشور، تلاش می‌کند تا از توانمندی‌های داخلی در این پروژه استفاده کند. در حال حاضر ۲۸ شرکت داخلی توانایی تامین تجهیزات مورد نیاز را دارند.
رشد قابل توجه تولید بنزین و نفت گاز در دولت سیزدهم، نشان از تلاش‌های وزارت نفت در بهبود وضعیت تولید انرژی دارد. اما این رشد با افزایش مصرف (به ویژه در بخش خانگی) همخوانی ندارد. بنابراین، اصلاح الگوی مصرف و بهینه‌سازی مصرف، از ضرورت‌های اساسی برای کنترل ناترازی انرژی است و راه‌اندازی سازمان مدیریت راهبردی انرژی، گامی در این راستا خواهد بود.
