سازمان توسعه تجارت ایران با هدف تقویت صادرات غیرنفتی و حذف خام‌فروشی، اجرای طرح «ارزیابی آمادگی صادرات» را برای شرکت‌های کوچک و متوسط آغاز کرده است. این طرح با حمایت معاونت ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت، به‌عنوان یکی از اقدامات کلیدی در مسیر توسعه پایدار صادرات کشور معرفی شده است.
امیر روشن‌بخش، معاون سازمان توسعه تجارت ایران، با اشاره به اهمیت نقش شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) در اقتصاد جهانی، اظهار کرد: «در کشورهایی مانند چین و آلمان، بخش عمده‌ای از صادرات توسط واحدهای کوچک و متوسط انجام می‌شود. این شرکت‌ها نه‌تنها سهم بزرگی در تولید ناخالص داخلی دارند، بلکه ستون اشتغال پایدار نیز محسوب می‌شوند. ایران نیز باید با الگوبرداری از این کشورها، صادرات خود را بر پایه کالاهای با ارزش افزوده بالا بنا کند.»
وی با بیان اینکه بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی علاقه‌مند به ورود به بازارهای صادراتی هستند اما دانش کافی در این زمینه ندارند، افزود: «طرح ارزیابی آمادگی صادرات (Export Readiness Assessment – ERA) با هدف شناسایی توانمندی‌ها و آماده‌سازی این شرکت‌ها طراحی شده است. شرکت‌هایی که در این ارزیابی موفق باشند، مستقیماً وارد بازار صادراتی می‌شوند و سایر شرکت‌ها نیز با کمک شرکت‌های مدیریت صادرات (EMC) می‌توانند محصولات خود را به بازارهای هدف عرضه کنند.»
روشن‌بخش ادامه داد: «برای نخستین‌بار، مدل همکاری با شرکت‌های مدیریت صادرات به‌صورت کشوری اجرا می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر تولیدکننده‌ای قصد صادرات به روسیه را داشته باشد، می‌تواند از خدمات شرکت‌های تخصصی مستقر در آن کشور بهره‌مند شود. این شرکت‌ها با بررسی دقیق بازار، استانداردها، بسته‌بندی و سلیقه مصرف‌کننده، اطلاعات لازم را به تولیدکننده منتقل می‌کنند تا محصولی مطابق با نیاز بازار هدف تولید شود.»
وی تأکید کرد: «این رویکرد نه‌تنها موجب ارتقای کیفیت محصولات داخلی می‌شود، بلکه زمینه‌ساز افزایش ارزش صادراتی کالاها نیز خواهد بود. در حال حاضر، متوسط ارزش هر تن کالای صادراتی ایران حدود ۳۷۰ تا ۳۸۰ دلار است. با حذف خام‌فروشی و تمرکز بر تولید کالاهای نهایی، این رقم می‌تواند به بیش از ۱۲۰۰ دلار افزایش یابد؛ یعنی تقریباً سه برابر.»
معاون سازمان توسعه تجارت ایران همچنین از تدوین آیین‌نامه‌هایی در برنامه هفتم توسعه کشور خبر داد که شامل راه‌اندازی کنسرسیوم‌های صادراتی، شرکت‌های شتاب‌دهنده صادراتی و تقویت شرکت‌های مدیریت صادرات است. به گفته وی، این اقدامات باعث می‌شود شرکت‌های کوچک و متوسط بدون درگیر شدن در فرآیندهای پیچیده صادراتی، بر تولید و ارتقای کیفیت تمرکز کنند و صادرات را به شرکت‌های تخصصی بسپارند.
روشن‌بخش در پایان به نقش شورای عالی صادرات اشاره کرد و گفت: «این شورا که در سازمان توسعه تجارت مستقر شده، وظیفه تنظیم‌گری و هدایت راهبردی توسعه صادرات را بر عهده دارد. رایزن‌های بازرگانی نیز با تحلیل بازارهای هدف و انتقال اطلاعات تجاری، نقش مهمی در شکل‌گیری سیاست‌های دقیق صادراتی ایفا می‌کنند. مشارکت فعال بخش خصوصی در این مسیر، عامل کلیدی موفقیت خواهد بود.»
اجرای این طرح می‌تواند نقطه‌عطفی در تحول صادرات ایران باشد؛ تحولی که با حذف خام‌فروشی، ارتقای کیفیت تولید و بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های کوچک و متوسط، اقتصاد کشور را به سمت ارزش‌آفرینی بیشتر سوق خواهد داد.
