چرا این روزها برای دولت بورس مهمتر از وضع بازار است؟
بازار سرمایه در روزهای اخیر علیرغم تعطیلی بسیاری از ادارات و نهادهای دولتی به دلیل کمبود گاز و برق، روند صعودی خود را حفظ کرده است. این موضوع، تحلیلگران را به ارائه نظرات مختلفی در خصوص دلایل این رشد سوق داده است.
برخی معتقدند که رشد اولیه بورس، تحت تاثیر سیاست‌های مداخله‌جویانه دولت بوده است، اما در حال حاضر، عواملی مانند حذف ارز نیما و تحولات سیاسی، به تداوم این روند صعودی کمک می‌کنند و شاخص کل بورس را به ارقام جدیدی رسانده است. این گروه، حفظ صف خرید و دامنه نوسان سه درصدی را اقدامی از سوی دولت برای جذب سرمایه به سمت بورس و جذاب‌تر نشان دادن آن در مقایسه با سایر بازارهای موازی می‌دانند. به باور این دسته، این سیاست اگرچه در کوتاه مدت مثبت به نظر می‌رسد اما می‌تواند پیامدهای منفی بلندمدت داشته باشد.
گروهی دیگر نیز بر این باورند که رشد بورس، گرچه با دستور دولت آغاز شده اما عوامل سیاسی نقش اصلی را در تداوم آن ایفا می‌کنند. این گروه نیز معتقدند دولت در تلاش است تا با این اقدام، بازار سرمایه را در برابر بازارهای رقیب رقابت پذیرتر کند و رشد گذشته بورس را جبران نماید، اما این رشد، ماهیت دستوری داشته و فاقد بنیان‌های قوی اقتصادی است.
هر دو گروه بر یک نکته مشترک اتفاق نظر دارند: رشد اخیر بورس، تا حد زیادی تحت تاثیر تصمیمات دولت و به اصطلاح “دستوری” بوده است و این موضوع، ارزیابی تحلیلگرانه بازار را دشوار می‌کند. سرمایه‌گذاران تازه‌وارد در این شرایط بهتر است از صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند، زیرا رشدهای ناشی از مداخلات دولتی معمولاً با ریسک بالایی از اصلاح و ریزش همراه هستند. کاهش شاخص هم‌وزن در برخی روزها، درحالی که شاخص کل در حال رشد بوده، گواه این مدعاست.
گزارش حاضر، دلایل رشد مثبت شاخص بورس را از دیدگاه کارشناسان بررسی می‌کند. این پرسش مطرح است که چرا علیرغم شرایط نامناسب اقتصادی و بازار، شاهد صعود بورس هستیم؟
حمید گنج‌خانی، کارشناس بازار سرمایه، ورود پول جدید به بازار را عامل اصلی این رشد می‌داند. به گفته وی، اخبار مثبت و تداوم ورود سرمایه، مانع از اصلاح قیمت سهام شده است. افزایش سرمایه شرکت‌ها، تعدیل قیمت‌ها و کاهش محدودیت‌های قیمت‌گذاری نیز در تقویت این روند موثر بوده‌اند. شرکت‌های ریالی نیز با وجود شرایط بنیادی نه چندان ایده آل، زیر ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند و این امیدواری به آینده را تقویت کرده است. افزایش دامنه نوسان نیز می‌تواند به رشد بیشتر قیمت‌ها و ورود نقدینگی جدید کمک کند.
مهرداد فرهادی، تحلیلگر دیگر، افزایش قیمت دلار را عامل اصلی این رشد می‌داند و می‌گوید افزایش قیمت دلار، ارزش دارایی شرکت‌هایی با دارایی ثابت بیشتر را بالا برده و شرکت‌های صادرات‌محور را نیز مورد توجه قرار داده است. افزایش ریسک در بازارهای موازی مانند طلا و سکه، سرمایه‌ها را به سمت بورس سوق داده است. به گفته فرهادی، سیاست‌های حمایتی دولت نیز در تداوم این رشد و کاهش هیجانات بازار موثر بوده‌اند.
مریم محبی، کارشناس بازار سرمایه، رشد بورس را نتیجه‌ی مجموعه‌ای از اقدامات پیاپی دولت، بانک مرکزی و سازمان بورس می‌داند، نه فقط حذف ارز نیما. وی جذابیت سهام کوچک را در شرایط محدودیت دامنه نوسان، دلیل دیگری برای این رشد می‌داند. وی همچنین معتقد است با وجود شرایط فعلی، تغییر دامنه نوسان به تنهایی نمی‌تواند مسیر بازار را بهبود بخشد.
حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، حذف قیمت‌گذاری دستوری و به‌ویژه چندنرخی بودن ارز را از دلایل اصلی رشد بورس می‌داند. وی اظهارات مثبت مسئولین دولتی را نیز در ایجاد جو مثبت بازار موثر می‌داند. اما به نوسانات نرخ ارز و ریسک‌های سیستماتیک نیز اشاره می‌کند و هشدار می‌دهد که رشد فعلی دائمی نیست و با اصلاحات قیمتی همراه خواهد بود.
محمد محسنی، حذف ارز نیما و سامانه توافقی را عامل اصلی سودآوری صنایع صادرات‌محور می‌داند. وی معتقد است سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت نقش اصلی را در معاملات این روزهای بازار دارند و آرامش اقتصادی و سیاسی برای پایداری بازار ضروری است.
وزیر اقتصاد نیز با رد تاثیر افزایش نرخ دلار بر تورم، از تجربه سال ۱۴۰۰ سخن می‌گوید، اما کارشناسان اقتصادی، شوک‌های ارزی و افزایش نرخ تورم را به شدت مرتبط می‌دانند. آنها به شوک‌های ارزی قبلی و اثرات منفی آنها بر تورم و کاهش سطح رفاه اشاره می‌کنند.
