مسکن ملی با چقدر پول جمع می‌شود؟
طرح ملی مسکن با چالش جدی تامین مالی مواجه است. جریان نقدینگی به این پروژه عظیم ۲.۶ میلیون واحدی به شدت کاهش یافته و از ۲۴۰۰ میلیارد تومان در ماه به حدود ۱۰۰ میلیارد تومان تنزل پیدا کرده است. این رکود عمیق، اتمام پروژه را با اما و اگر مواجه ساخته است.
علل این بحران مالی را می توان در چند عامل کلیدی جستجو کرد: مدت زمان طولانی بازپرداخت وام، عدم وصول مطالبات و افزایش نرخ تخلفات بانکی، کمبود منابع در سیستم بانکی و بی میلی بانک‌ها به ارائه تسهیلات مسکن. بررسی ها نشان می دهد که بانک ها در سه سال گذشته از تعهدات خود در اختصاص ۲۰ درصد از تسهیلات به بخش مسکن سر باز زده اند. میزان این تخلفات به رقم قابل توجهی بالغ بر ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. اگرچه جریمه‌هایی برای سال‌های اول و دوم اعمال شده، اما کافی به نظر نمی رسد.
مدیرعامل سابق صندوق ملی مسکن نیاز به ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان برای تکمیل پروژه را اعلام کرده است. در حالی که تاکنون تنها یک ششم این مبلغ تامین شده است. این منابع شامل آورده مردم، سهم بانک‌ها و کمک‌های صندوق ملی مسکن و ۲۰ میلیون دلار کمک صندوق توسعه ملی می باشد.
بر اساس قانون، بانک‌ها موظف بودند در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ به ترتیب ۳۶۰، ۴۵۸، ۶۰۵ و ۷۹۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات مسکن پرداخت کنند (جمعا ۲۲۰۰ هزار میلیارد تومان). اما تاکنون کمتر از یک چهارم این تعهدات عملیاتی شده است. کاهش تعداد متقاضیان واقعی از هفت میلیون به ۷۸۰ هزار خانوار، این پرسش را مطرح می کند که آیا می توان با بودجه ای کمتر از ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان نیز پروژه را به پایان رساند؟
مجلس شورای اسلامی برای حل این بحران، راهکارهایی همچون استفاده از اوراق رهنی را مورد بررسی قرار داده است. این طرح به بانک ها امکان می دهد تا از بانک مسکن اوراق رهنی خریداری و با بازپرداخت بلند مدت (چهار تا پنج ساله) ظرفیت وام دهی خود را افزایش دهند. اما مشکلات ساختاری همچون عدم تناسب سررسید سپرده‌ها و تسهیلات، نا ترازی منابع و مصارف و تکالیف فراتر از توان سیستم بانکی، چالش های جدی فراروی بانک‌ها و به ویژه بانک مسکن می باشد. افزایش سرمایه بانک مسکن، وصول مطالبات معوق و رعایت بهداشت اعتباری در پرداخت تسهیلات، راهکارهای اساسی برای حل این معضل می باشند.
