خانه‌دار شدن مستأجران سپر تورمی ایجاد می‌کند
بحران مسکن در ایران: نقش دولت و چالش‌های توسعه شهری
برنامه زمانه به تازگی به بررسی چالش‌های بازار مسکن و نقش دولت در کنترل قیمت‌ها پرداخت. در این برنامه، مسعود فراهانی و فرشید ایلاتی، دو کارشناس حوزه مسکن، به بحث و تبادل نظر پیرامون راهکارهای حل این معضل پرداختند. اختلاف نظر اصلی حول محور آزادسازی عرضه زمین و شیوه‌های توسعه شهری بود.
ایلاتی با تاکید بر قیمت تمام‌شده زمین، کاهش قیمت زمین را کلید کاهش قیمت مسکن دانست. وی تراکم بیش از حد جمعیت در تهران را عاملی تعیین کننده در این مشکل معرفی کرد و به تبعات زیست محیطی آن، از جمله تعطیلی اخیر مدارس و ادارات اشاره نمود.
فراهانی در مقابل، به اقدامات دولت در عرضه زمین و تشویق به نوسازی اشاره کرد. او بر لزوم کنترل تراکم‌سازی و استفاده از ظرفیت‌های موجود برای تامین مسکن اقشار کم‌درآمد تاکید نمود. همچنین به اهمیت بازبینی قیمت زمین در مناطق الحاقی جدید اشاره کرد.
ایلاتی با انتقاد از کم‌کاری شهرداری‌ها به‌عنوان بازیگران اصلی بازار زمین و مسکن، تراکم مجاز را عامل اصلی افزایش قیمت زمین دانست و اگرچه مخالف توسعه عمودی نیست، اما بر ضرورت رعایت سرانه‌های شهری در این نوع توسعه تاکید کرد. وی افزایش هزینه‌های مشاعات در ساختمان‌های مرتفع را دلیلی بر صرفه اقتصادی بیشتر توسعه افقی دانست و تراکم‌فروشی را عامل مخرب افزایش قیمت مسکن قلمداد کرد.
فراهانی در ادامه، به موضوع پراکنده‌گویی شهری و هزینه‌های بالای توسعه افقی از نظر زیست محیطی و زیرساختی اشاره کرد و بر ضرورت کنترل توسعه افقی و رعایت حداقل تراکم جمعیت تاکید نمود. وی ضمن عدم دفاع از توسعه کنونی تهران، بر ضرورت خط‌قرمز گذاشتن برای تامین مسکن افراد کم‌درآمد و عدم بی‌توجهی طرح‌های جامع به نیازهای این قشر اشاره کرد.
فراهانی با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از مستاجران درگیر فقر هستند، بر لزوم کنترل اجاره‌بها و ارائه کمک‌های بلاعوض دولتی برای تامین مسکن تاکید کرد و به آمار بالای واحدهای مسکونی خالی در تهران اشاره نمود.
ایلاتی در پاسخ، تراکم جمعیت تهران را بیش از صد نفر در هر هکتار دانست و با اشاره به بحران ازدواج جوانان به‌دلیل کمبود مسکن، تاکید کرد که توسعه افقی تنها راه حل موجود است. وی همچنین به تاثیر سیاست‌های حمایتی از بازار اجاره در کاهش تورم در کشورهای دیگر اشاره کرد و بر ضرورت کنترل واگذاری زمین برای جلوگیری از سوداگری تاکید نمود.
فراهانی با اشاره به اینکه 40 تا 50 درصد مستاجران درگیر فقر هستند و حتی دریافت حداقل دستمزد نیز قادر به تامین هزینه مسکن نیستند، بر اهمیت حمایت از این قشر تاکید و به مشکلات ناشی از جابجایی اجباری مستاجران پرداخت.
ایلاتی در پایان، بر لزوم کنترل مالکیت بی رویه ملک از طریق سیاست‌های مالیاتی و اخذ مالیات از افزایش قیمت زمین و محدودیت در مالکیت ملک دوم و سوم به صورت تصاعدی تاکید کرد و بحران مسکن را عامل پیری زودرس کشور دانست. همچنین، به پیام حساب 100 امام مبنی بر اعطای زمین‌های مرغوب و ضرورت توسعه تدریجی اشاره کرد.
فراهانی با اشاره به افزایش 10 درصدی خانوارهای فقیر از سال 1401 تا 1402، عدم بهره‌مندی مستاجران از موج‌های تورمی و پرداخت 240 هزار میلیارد تومان اجاره بها توسط مستاجران در سال 1402 را یادآور شد و به شکست توسعه شهری بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی اشاره کرد.
